Opis: | Cmentarz wojskowy zlokalizowany w Warszawie przy ul. Powązkowskiej 43/45. Nie należy go mylić z cmentarzem powązkowskim (nazywanym również Stare Powązki, ul. Powązkowska 14).
Założony w 1912 r. jako cmentarz prawosławny dla żołnierzy garnizonu warszawskiego. Po wybuchu I wojny światowej grzebano tu żołnierzy armii rosyjskiej poległych w walkach i zmarłych w szpitalach wojskowych. Jeńcy z armii austro-węgierskiej i niemieckiej byli chowani w osobnych kwaterach. W sierpniu 1915 r., po opuszczeniu Warszawy przez Rosjan, cmentarz przeszedł pod zarząd niemieckich wojsk okupacyjnych. W okresie 1915-1918 w północno-zachodniej części cmentarza pochowano kilkuset żołnierzy armii niemieckiej zmarłych w szpitalach wojskowych w Warszawie (m.in. Festunglazarett III). Powstała również kwatera legionowa, gdzie w latach 1917-1918 miejsce spoczynku znaleźli żołnierze Legionów Polskich i Polskiej Siły Zbrojnej. Szczątki kilku oficerów i żołnierzy polskich formacji zbrojnych sprowadzono z różnych pól bitewnych w późniejszym okresie. W latach 1918-1920 w kilku kwaterach spoczęło ponad 2500 żołnierzy Wojska Polskiego zmarłych w warszawskich szpitalach lub poległych w walkach. W 1921 r. cmentarz uzyskał status cmentarza wojskowego. W latach międzywojennych cmentarz służył do pochówku żołnierzy garnizonu warszawskiego oraz ich rodzin. W czasie II wojny światowej powstało tysiące nowych grobów. Spoczęło tu ok. 7 tyś. żołnierzy WP poległych w 1939 r. i zmarłych w szpitalach, a po 1945 r. powstały kwatery żołnierzy I Armii WP, Armii Krajowej i Armii Ludowej. W latach 1939-1945 cmentarz służył do pochówku żołnierzy armii niemieckiej. Na ten cel władze okupacyjne wydzieliły obszar ok. 5 ha, przeznaczony wyłącznie dla Niemców. W 1946 r. cmentarz przeszedł pod zarząd Ludowego Wojska Polskiego, a w 1964 r. połączono go z cmentarzem bezwyznaniowym i zmieniono nazwę na Cmentarz Komunalny – Powązki. W 1998 r. powrócono do starej nazwy.
Nie jest znana liczba żołnierzy pochowanych tu podczas I wojny światowej. Szacuje się, że było ich od kilku do kilkunastu tysięcy. Na ich grobach stały przeważnie drewniane krzyże, które z czasem uległy zniszczeniu. Trwałych pomników prawie nie było. Szczątki ok. 2500 żołnierzy niemieckich pochowanych podczas II wojny światowej zostały przeniesione na cmentarz w miejscowości Joachimów-Mogiły. Groby niemieckie z lat 1915-1918 (obecne kwatery oznaczone cyframi 4, 6 i 8) uległy prawdopodobnie likwidacji, a na ich miejscu są nowe pochówki. Groby żołnierzy rosyjskich, które znajdowały się na przeciwnym krańcu cmentarza, również uległy likwidacji. W kwaterze C 35 znajduje się pomnik ku czci żołnierzy rosyjskich pozbawiony jednak tablicy memoratywnej. Ma on formę obelisku z umieszczonym z przodu krzyżem prawosławnym. Obok umieszczono stelę i tablicę nagrobną z grobów dwóch żołnierzy rosyjskich. W kwaterze A 11 znajduje się grób oficera rosyjskiego poległego w 1915 r. Groby żołnierzy polskich poległych i zmarłych w latach 1915-1918 są w dobrym stanie.
Opis i zdjęcia cmentarza
|